ลาบเทา

ชื่อภาษาอังกฤษ   Passion Spirogyra 
ชื่อภาษาไทย      ง้วนนที รสทิพย์
 ชื่อพื้นเมืองอีสาน   ลาบเทา

มีโอกาสกลับไปที่ จ.สกลนคร  นั่งคุยกับ “อาว” อยู่กระเทิบหน้าบ้าน  คุยกันเรื่อง “บึ้ง”
หลานสาวเรียนอยู่ ปวช.  ถามว่า อีหยังคือ “บึ้ง”  พะนะ  เพิ่นบ่ฮู้จัก 
สักพัก พ่อเอิ้นกินข้าว “ มาแมะหล่า กินข้าวกับลาบเทา “  เพิ่นตอบว่า
“ บ่กินดอกอีพ่อ  เอาเงินมาข่อยสิไปซื้อมาม่า มาต้มกิน”
ขะน้อยนั่งอึ้ง  นึกไม่ถึงเจตคติของคนอีสาน ที่สืบสานวัฒนธรรม  โดนลบเลือนโดย คลื่นวัฒนธรรมต่างถิ่น
สิ้นวัฒนธรรมการกิน  วัฒนธรรมการครองตน  วัฒนธรรมทางความคิดอันพอเพียง เรียบง่าย
วัฒนธรรมศิลปะ ต่างๆนับมื้อถดถอย  “ขี้เดียดวัฒนธรรมตนเอง”   มองเห็นอีซาเนีย อยู่ร่ำไร
มันเป็นตาขี้เดียดหม่อได๋  ลาบเทา  มาลองศึกษาให้แจ้งในกมล เบิ่ง


 

เทาคือ
Spirogyra สไปโรไจรา เป็นสาหร่ายที่ชอบขึ้นในน้ำจืดที่สะอาดทั้งน้ำนิ่ง และน้ำไหลเอื่อยๆ มีสีเขียวเป็นเส้นกลมยาวขนาดเล็กพันกันเป็นเกลียวนิ่มลื่นมือพบได้ในแหล่งน้ำ
ภาคเหนือและอิสานเรียกสาหร่ายชนิดนี้ว่า เทา หรือผักไกนิยมนำมาบริโภคในรูปผักจิ้มน้ำพริก
ทำลาบ และมีรายงานว่าเป็นสาหร่ายที่นิยมบริโภคในประเทศพะม่า เวียตนามและอินเดียด้วย  
เห็นบ่ คนวัฒนธรรมอื่นเขากะกินเทาคือกัน  มันต้องมีดีหละเขาจั่งกินกัน

 







 






ภาพแหล่งต้นน้ำจากป่าโคก น้ำใสไหลเย็นแบบนี้ มีเทาสะอาด แซบคัก

 ประโยชน์ของ เทา หรือ ขี้ตะหลืนน้ำ
ใช้เป็นปุ๋ยชีวภาพ จากการวิจัยของสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย
พบว่าสาหร่ายสีเขียวในนาข้าวบางชนิดสามารถตรึงไนโตรเจนในอากาศให้เป็นสารประกอบไนโตรเจน
เช่น แอมโมเนียม ทำให้ข้าวเจริญเติบโต ส่วนใหญ่เป็นพันธุ์ Anabaena sp. และ Nostoc sp.  
(เอาหละหว่าหนทางรอด สำรับเกษตรอินทรีย์ชาวนาไทย ลดการใช้ปุ๋ยเคมีได้ เพราะนำเทา
มาปล่อยตามทุ่งนา ธรรมชาติบำบัด ลดต้นทุน ทิ้งห่างเวียดนาม ชนิดไง่ง่อง)
สังเกต นาข้าวไผงามดินดี มักจะมีเทาขึ้นตามไฮ่นา
 รับรองข้าวงาม ซ้างเหยียบตอเฟียงบ่ล้ม  คนโบราณว่า

ใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องสำอาง สาหร่ายประกอบ ด้วยสารเคมีบางชนิดที่ช่วยในการรักษาผิวหนัง
ชนเผ่า Kanembu ได้ใช้สาหร่ายเกลียวทองรักษาโรคผิวหนังบางชนิด การศึกษาในประเทศญี่ปุ่นพบว่า
เครื่องสำอางที่ผสมสาหร่ายและสารสกัดจากสาหร่ายช่วยให้ผิวพรรณดีขึ้นและลดริ้วรอย
ส่วนในประเทศไทยก็ได้มีบริษัทหลายแห่งที่ใช้สาหร่ายเป็นเครื่องสำอางในรูปครีมบำรุงผิว
(เห็นบ่ ดาราละครผู้หล่อๆ สวย ๆ เพิ่นกะเอาเทาไปทาหน้า ให้ผุดผ่อง  )


ใช้ในอุตสาหกรรมยา นักวิทยาศาสตร์และนายแพทย์หลายท่านได้ทดลองใช้สาหร่าย
ในการป้องกันและรักษาโรคต่าง ๆ เช่น โรคเบาหวาน โรคกระเพาะ อีกทั้งยังช่วยลดความเครียด
และความไม่สมดุลในร่างกาย ในประเทศฝรั่งเศส ได้ทดลองใช้ ธาตุแมกนีเซียมในคลอโรฟิลล์ ในสาหร่าย
ในการรักษาบาดแผล มีคุณสมบัติในการฆ่าเชื้อป้องกันการเกิดของแบคทีเรีย
และช่วยสร้างเซลล์ขึ้นมาใหม่ด้วย คลอโรฟิลล์ในสาหร่ายมีโครงสร้างเหมือนสารสีแดงในเลือด
(hemo-globin) นักวิทยาศาสตร์จึงแนะนำให้ใช้คลอโรฟิลล์รักษาโรคโลหิตจาง
สาหร่ายบางชนิดสารปฏิชีวนะซึ่งเป็นประโยชน์ต่อวงการแพทย์
         ซ้วด ! แล้วบาดนี้...เทามีประโยชน์กว่า มาม่า หลายพันเท่า

 

 











บรรพบุรุษชาวอีสานช่าง มองการไกล และมีวิสัยทัศน์  ในการนำเอาพืชที่มีประโยชน์อันนี้มาทำอาหาร
แต่พอตกมาถึง รุ่นหลานเหลน โหล่น  กลับรังเกียจเดียดฉันท์  
       คนญี่ปุ่น คนจีน เขาไม่ทิ้งเจตจำนงแห่ง บรรพบุรุษ  ในทางกลับกัน
เขารักในวัฒนธรรมของเขา พัฒนาต่อยอด จากการกินสาหร่ายธรรมดาๆ  เป็น  นวัตกรรมใหม่  
ศึกษาและวิจัยต่อยอดจาก บรรพบุรุษ จนกระทั่งสร้าง สินค้าส่งออก  กรอกปากลูกหลานเฮา  
สังเกตจากร้านค้าในบ้านผม  มีแต่ ขนมสาหร่าย  สาหร่ายอัดแท่ง ยี่ห้อญี่ปุ่น
ยี่ห้อเกาหลี  ยี่ห้อจีน วางขายวัฒนธรรมการกินของเขา
สำหรับคนจบ นักธรรมเอก อย่างกระผม จึงมีความคิดว่า ใยเฮาบ่พัฒนาศึกษาวิจัย  
ต่อยอดความคิดจากวัฒนธรรมการกินของ คนอีสานเฮาบ้าง  จะมัวอายใคร
อนุมานว่ากำพืดตนว่า “ต่ำต้อย” เมื่อไหร่จะพัฒนาก้าวทันเพิ่น
นี่คือตัวอย่าง แนวทางการคิด ของขะน้อย  ส่งออกไปขายฮอด ยอดเขาหิมาลัยพู้น

แห่งเว้าแห่ง”สูน” พี่น้องเอ้ย   กลับมาเข้าเรื่องประเทืองความแซบ กันดีกว่าเนาะ
ส่วนประกอบ  ก็มี เทา   ปลาป่น   ข้าวคั่ว  พริกป่น น้ำปลาแดก  ผักหอมบั่ว 
ผักหอมเป  ผักแพรว  ถั่วฝักยาว   มะเขือ    
ของกินกับ ก็คือ ผักต่าง  ผักหูเสือ  และอย่าลืม  บักแข้งขม

 

วิธีทำ   1 ไปหา ทาวเอาเทา    ตามห้วยหนองคลองบึง ไฮ่นา ควรเลือกแหล่งน้ำที่สะอาด เชื่อใจได้
               เทาจะเกิดก็ต่อเมื่อ มีอุณหภูมิและช่วงเวลาที่เหมาะสม ปีหนึ่ง มักจะเกิดแค่ 2 ครั้ง  
              คือ ช่วงข้าวเขียว (กลางฤดูฝน ) และ ในฤดูหนาว

         2 นำเทามาล้างน้ำหลายๆครั้ง จนได้เนื้อเทาที่สะอาด สีเขียวมรกต 

3  ต้มน้ำฮ้อนๆ มาลวกเทา  แล้วเทน้ำทิ้ง    ลวกใหม่อีกครั้ง  ทำประมาณ 3 ครั้ง  ฆ่าแม่พยาธิ

4  นำปลาป่นมากวนลงไปให้เข้ากัน  แล้ว เทเครื่องปรุง เช่น ข้าวคั่ว  พริกป่น  ลงปรุงรส  ด้วยน้ำปลาแดก

           ข้อควรระวังในขณะ เทข้าวคั่วกับพริกป่นลงปรุง  อาจเกิดอาการ “แฮดดัง”  จนต้องจาม
           หากจะ จาม ต้องหันหน้า ออกจากกาละมังลาบเทา   ขณะจามแทนที่จะ เปล่งเสียง ฮัดเช้ย !
ให้อุทานจามคำว่า  “ ฮี้.....ส๊วด! “ แทน  มันเป็นคาถา
5 เอาผักหอมต่างๆ  (หั่นแล้ว) ลงกวนให้เข้ากัน เป็นอันเสร็จ   ยกลงมาปันกัน ซูด
    พร้อมผักใบเขียวต่างๆ ตาม อัธยาศัย  เติมรสชาติที่แท้จริงของชีวิตลงไป
   นั้นคือ บักแข้งขม   เพื่อเพิ่มความเข้มข้นของวิญญาณ
     คันบ่แซบกะ ขุ  ผงนัว ลงจั๊กหน่อย  อย่าลืมแบ่งแม่ใหญ่ต้อย  ผู้เลาป้อยผัวเป็น

อนึ่งลาบเทานั้น เป็นอาหารที่มีศิลปะในตัวเอง
คือสามารถ เพิ่มองค์ประกอบได้ตามจังหวะธรรมชาติ
เอาบักหอยต้ม ซอยผสมลงไปก็ได้ เอากบเขียดป่นแทนปลาผสมลงไปแทนก็ได้
เรียกได้ว่า ขึ้นอยู่กับช่วงนั้นหยิบจับวัตถุดิบใดได้จากธรรมชาติ พะนะ
นี่หละครับอาหารแห่งท้องถิ่น อัตลักษณ์ของคนอีสาน ที่ใช้ชีวิตอิงแอบระบบนิเวศ

           ธรรมชาติสิ่งแวดล้อมแผ่นดินที่ราบสูง เลี้ยงดูบรรพชนเฮามาตั้งแต่โบราณ
โคก ป่า ห้วย หนอง แม่น้ำ กุด เลิง ทาม นั้นแล เชื่อมต่อกันเป็นวิถีชีวิต
การสูญเสียสิ่งเหล่าไป ด้วยสาเหตุใดก็ตาม วิถีชีวิตย่อมเสื่อมถอย
สูญเสียอัตลักษณ์ สูญเสียความภาคภูมิใจในวัฒนธรรม
สูญเสียวิญญาณ  สูญเสียคุณค่าของชีวิต เหลือเพียงชีวิตกรรมาชน
เสรีภาพเป็นเพียง วาทะกรรม ของแหล่งทุน บ่อาจแปลความหมายธรรมชาติของโลกได้
ต้นทุนชีวิตโดยธรรมนั้นเสื่อมถอย  ผู้คนจึงเสื่อมทรามจากศีลธรรม